Zamiana pianki na suchy skafander nie jest prosta. Jeśli jednak jesteśmy już zdecydowani, to czeka nas jeszcze szereg decyzji odnośnie parametrów suchacza od których zależy czy spełni on nasze wymagania.
foto:Skafander Santi E.Lite jest obecnie najbardziej zaawansowanym technicznie skafandrem dostępnym na rynku.
Pomimo prostej funkcji jaką pełni suchacz, posiada on wiele elementów które powinniśmy dobrze poznać, i zrozumieć zanim dokonamy wyboru. Różnorodność tych elementów sprawia, że różne skafandry sprawdzają się najlepiej w różnych warunkach i ciężko jest wybrać najlepszy.
Materiał
Pierwszym i zarazem najistotniejszym parametrem naszego przyszłego stroju, jest materiał z którego będzie on wykonany. Obecnie każdy z producentów oferuje szeroką gamę materiałów o zróżnicowanych właściwościach. Wszystkie nowoczesne suchacze można przydzielić do dwóch podstawowych grup: neopreny i trylaminaty.
Neopren jest to nazwa handlową syntetycznego kauczuku wynalezionego w 1931r przez amerykański koncern chemiczny DuPont. W Polsce neopren, synonim pianki, jest potoczną nazwą materiału powstałego poprzez obróbkę Neoprenu, w wyniku czego zostają uwięzione w nim pęcherzyki gazowe. Niegdyś wytwarzano z niego suche skafandry jednak ze względu na swoją grubość (ok 5-7mm), obecnie stanowi jedynie bazę dla kompresowanych neoprenów które o wiele lepiej nadają się do produkcji suchaczy.
Bardzo często skompresowany neopren (compressd neopren) jest mylony ze zgniecionym neoprenem (crushed neopren) który jest patentem amerykańskiego producenta DUI.
Skompresowany neopren oprócz grubości, nie różni się wiele od zwykłego neoprenu. Kompresja powoduje zmniejszenie ilości oraz rozmiaru pęcherzyków wypełniających materiał, co przekłada się na zmniejszenie jego grubości do ok 3-4mm. Dzięki kompresji neopren w mniejszym stopniu zmienia swoją wyporność, wraz ze zmianą głębokości na której się znajdujemy, przez co nurkowania są bezpieczniejsze. Skafandry wykonane z tego materiału ważą mniej w stosunku do normalnego neoprenu jednakże, są one mniej elastyczne i posiadają gorsze właściwości termiczne.
Crushed neopren powstaje w wyniku poddania neoprenu, działaniu wysokiej temperatury oraz ciśnienia 35 atmosfer. W wyniku tego procesu, zostają całkowicie wyeliminowane pęcherzyki gazu a sam materiał staje się bardziej wytrzymały i elastyczny. Brak pęcherzyków całkowicie eliminuje zjawisko zmiany wyporności.
Drugą grupę stanowią trylaminaty, czyli materiały zbudowane z 3 różnych warstw. Są one czasem nazywane skafandrami membranowymi. Wspólną cechą wszystkich trylaminatów jest środkowa warstwa którą stanowi butylen oraz warstwa wewnętrzna którą jest poliester. W zależności od funkcji jaką ma pełnić skafander, warstwa zewnętrzna wykonana jest z nylonu (350g/m2), cordury (600g/m2) bądź poliestru (390g/m2). O ile w neoprenach zasadniczym parametrem jest jego grubość, tak w trylaminatach jest nim gramatura. Im większa waga materiału na metr kwadratowy, tym większa wytrzymałość mechaniczna naszego skafandra.
W najwytrzymalszych trilaminatach jako wierzchnią warstwę wykorzystuje się cordurę. Suchacze nylonowe ze względu na małą gramaturę są bardzo lekkie, i elastyczne dzięki czemu po zwinięciu można je zmieścić nawet do małego plecaka. Ułatwia to bardzo ich przewożenie, szczególnie jeśli podróż odbywamy samolotem.
Decydując się na materiał musimy znaleźć kompromis pomiędzy wagą, elastycznością, wytrzymałością i izolacją termiczną jaką będzie dawał suchacz. Skafandry neoprenowe są najcięższe, ale oferują najlepszą izolacje przed zimnem. Kolejną ich zaletą jest lepsze dopasowanie do ciała, co przekłada się na mniejszą ilość powietrza które musimy wpuścić do skafandra w celu uzyskania komfortu. Zaletą materiałów wielowarstwowych jest ich mała waga, i duża odporność na uszkodzenia. W polskich wodach wyraźnie odczujemy jednak, ich mniejszą izolacje termiczną w stosunku do neoprenów. Materiały wielowarstwowe są bardzo mało rozciągliwe przez co po ubraniu skafandra na powierzchni wydaje się on nieco workowaty. Zapas ten sprawia ,że skafandry membranowe łatwiej się wkłada, a poruszanie w nich przed nurkowaniem jest mniej męczące. Jest on również konieczny abyśmy pod wodą dysponowali pełnym zakresem ruchów.
Za najwytrzymalsze i najodporniejsze materiały uznaje się cordurę oraz crushed neopren. Skafandry wykonane z tych materiałów najlepiej nadają się do nurkowań w których ryzyko uszkodzenia skafandra jest wysokie. Przykładem takich nurkowań mogą być nurkowania wrakowe.
Zamek
Gazoszczelny zamek błyskawiczny jest najdroższym elementem całego skafandra. Najczęściej spotykane są skafandry z zamkiem umieszczonym na plecach, na wysokości barków, bądź wszyte z przodu po ukosie od ramienia aż do nerek. Rzadziej stosowane są zamki umieszczone w pasie lub dookoła szyi.
Główną różnicą w użytkowniku suchaczów z różnymi zamkami jest sposób ich ubierania. Zamek umiejscowiony z przodu, umożliwia nam samodzielne zapięcie go. Fakt ten uniezależnia nas od partnera i ułatwia jego ubieranie. Mimo tego na początku gdy suwak nie jest jeszcze wyrobiony powinniśmy zawsze korzystać z pomocy przy jego zapinaniu, by nie uszkodzić go ciagnąc zbyt mocno w złym kierunku. Umiejscowienie zamka z przodu determinuje występowanie teleskopowej zakładki w obrębie pasa, która ułatwia nam przeciąganie kryzy szyjnej przy nakładaniu i zdejmowaniu suchacza. Zamek z przodu wymaga większej staranności podczas używania, w celu zapewnienia długiej żywotności w stosunku do zamka na plecach.
Pomimo z pozoru solidnej budowy suwaki stosowane w suchych skafandrach są bardzo delikatne i łatwo je uszkodzić. Szczególnie należy uważać aby nie złamać zamka, kładąc na niego ciężkie elementy.
typowymi uszkodzeniami są złamanie oraz naderwanie zamka
Producenci często stosują specjalne zakładki wszyte w skafander, w celu ochrony zamka przed mechanicznym uszkodzeniem podczas samego nurkowania.
Pozostałe typy zamków praktycznie nie są już stosowane ze względu na mniej ergonomiczne położenie które utrudnia ich obsługę oraz powoduje szybsze zużywanie.
Buty
Podstawowego podziału butów możemy dokonać dzieląc je na ściągane i zintegrowane . Te pierwsze zakładamy na specjalne skarpety wszyte do skafandra, wykonane z miękkiego neoprenu który nie nadaje się do chodzenia. Rock buty, bo tak nazywa się ściągane obuwie nurkowe, jako pierwsza wprowadziła firma DUI. Obecnie można je także spotkać również w skafandrach innych firm. Dostępne są modele zarówno zapinane na rzepy jak i sznurowane. Zaletą osobno wkładanych butów jest możliwość ściśnięcia skarpety, i dopasowania jej do naszej stopy. Zapobiega to nadmiernemu gromadzeniu się w nich powietrza, co szczególnie w początkowych nurkowaniach w suchym bywa dosyć kłopotliwe. Ubieranie rock butów jest nieco łatwiejsze od zintegrowanych odpowiedników, jednak decydując się na nie musimy pamiętać że dochodzi nam kolejny element ekwipunku o którym musimy za każdym razem pamiętać. Buty zintegrowane mogą być wykonane w całości z gumy, bądź z gumowej podeszwy i neoprenu. Spotykane są również kewlarowe wzmocnienia zapewniające większą wytrzymałość.
Kupując skafander powinniśmy zwrócić uwagę jak docieplone są nasze buty, tak aby dobrać odpowiedni rozmiar uwzględniając dodatkowe skarpety które będziemy ubierać.
Dobre buty powinny również zapewniać nam odpowiednią mobilność w obrębie kostki, co przydaje się podczas wykonywania niektórych manewrów takich jak frog kick czy pływanie do tyłu.
Kryzy i manszety
Do dyspozycji mamy lateks oraz neopren. Ten pierwszy jest bardziej uniwersalny ze względu na możliwość docinania kryzy we własnym zakresie zmniejszając jej obwód aż dopasujemy ją do grubości naszej szyi. Kryza neoprenowa nie daje nam takiej możliwości w związku z czym wymaga dokładnego dopasowania już na samym początku. Źle dobrana może mocno przeciekać. Jest ona za to cieplejsza, mniej uciska i nie wymaga konserwacji. Lateks z czasem parcieje tracąc tym samym na wytrzymałości. Trzeba go posypywać talkiem przed i po każdym nurkowaniu. Mocno zużyta kryza lateksowa może pęknąć w najmniej oczekiwanym momencie, uniemożliwiając dalsze nurkowanie. Wymiana kryzy wiąże się z wizytą w serwisie. Alternatywą może być system „Zip Seals” stosowany w skafandrach DUI. Umożliwia on wymianę kryzy we własnym zakresie w bardzo łatwy sposób.
Jeżeli chodzi o uszczelnienie nadgarstków, pozostają nam jedynie manszety lateksowe. Od niedawna dostępne na rynku w kształcie kielicha, który zachowują większą szczelność podczas ruchu ścięgien przy pracy dłoni.
Zawory
Zmiana ciśnienia wraz ze zmianą głębokości wymusza na nas regulacje ilości gazu wypełniającego skafander. Używamy do tego dwóch zaworów: dodawczego i upustowego.
Zawór dodawczy powinien znajdować się w miejscu łatwo dostępnym w okolicach klatki piersiowej. Należy zwrócić uwagą aby pozostały ekwipunek który zabieramy pod wodę z nim nie kolidował. Istotną cechą zaworu dodawczego jest rodzaj wykorzystywanej szybkozłączki.
Zaleca się by była ona tego samego typu co ta przy inflatorze. Rozwiązanie takie pozwoli nam na zamienne wykorzystywanie wężów inflacyjnych w przypadku awarii jednego z nich.
Zawór upustowy powinien znajdować się na ramieniu pomiędzy bicepsem a tricepsem. Takie umiejscowienie umożliwia łatwe uwalnianie nadmiaru gazu. Wyróżnia się dwa kształty tych zaworów: płaski oraz wysoki, jednak nie ma pomiędzy nimi różnicy w użytkowaniu.
Poniżej prezentujemy zestawienie 28 najczęściej spotykanych w Polsce suchych skafandrów.
√- standard
O- opcja
L- lateks
N- neopren
