Ponieważ w ostatnim czasie dyskusje na temat okresowych badań butli ze znakiem CE i ich rejestracji dokonywanych przez Urząd Dozoru Technicznego (UDT) są powodem wielu waśni i sporów, postaramy się wyjaśnić ten temat oraz wskazać zmiany prawne jakie nastąpiły w tym zakresie, a o których mało się mówi.
Przedstawimy również w kilku punktach procedurę, jakiej powinna przestrzegać osoba mająca zamiar rozpocząć użytkowanie butli ze znakiem CE. Nasze rozważania dotyczą głównie butli nowych, ale odnoszą się też do butli, które były już poddawane badaniom na terenie naszego kraju.
Na wstępie, po zakupie butli ze znakiem CE, jeśli nie posiada ona naklejki UDT informującej o terminie następnego badania technicznego, powinno się udać do najbliższego punktu UDT lub przyjmującego butle do okresowych badań technicznych i poddać butlę rejestracji. Jeśli butla była poddawana badaniom technicznym przez wytwórcę na terenie UE, to zgodnie z dyrektywami unijnymi nie ma potrzeby powtarzania badań już przeprowadzonych, chyba że kraj na terenie którego ma być eksploatowana butla ma zastrzeżenia do jednostki certyfikującej, jaka przeprowadziła badania.
Do przeprowadzenia rejestracji potrzebne będą następujące dokumenty producenta:
1. Instrukcja użytkowania
2. Deklaracja zgodności (wraz z określeniem składu chemicznego materiału z jakiego wykonana jest butla) – przykłady deklaracji zgodności można znaleźć tutaj.
Data pierwszej zalecanej następnej kontroli technicznej po rejestracji, określona jest w nowej ustawie z grudnia 2012 r., która określa zalecane okresy eksploatacji butli na słynne 2 lata do aparatów do nurkowania i 5 lat do aparatów oddechowych do użytku lądowego – ale co najważniejsze i nowe – dopuszcza inne okresy użytkowania jeśli w instrukcji użytkowania wytwórcy określono inne terminy przy w/w zastosowaniach butli dopuszczonych przez tą instrukcję.
Mówiąc prosto – jeśli instrukcja wytwórcy przewiduje użycie butli ze znakiem CE do nurkowania czy też do systemów oddechowych dla straży pożarnej i służb ratowniczych, a w jej treści wskazano na inne okresy użytkowania pomiędzy badaniami dla poszczególnych zastosowań, to przyjmuje się właśnie te okresy badań przy rejestracji butli nowych.
Mogą one więc wynosić więcej niż odpowiednio 2 i 5 lat. Stąd wskazanie na potrzebę posiadania takiej instrukcji przy rejestracji butli powyżej. Przy dłuższych okresach badań okresowych wskazana jest okresowa kontrola stanu butli – szybka rewizja po wykręceniu zaworu mająca na celu ocenę przebiegu eksploatacji, zwłaszcza jeśli korzystamy z nieznanych lub niepewnych punktów napełniania mogących przyczynić się do szybszej korozji, zanieczyszczeń olejowych itp.
Następne okresy terminów badań okresowych po rejestracji nowej butli powinny być wskazane w instrukcji użytkowania, z podaniem normy jaka ma być zastosowana do ich przeprowadzenia.
Przykład takiej instrukcji z odniesieniem do poruszonych zagadnień można znaleźć tutaj. Dotyczy ona butli stalowych produkcji Vitkovice Cylinders, których autoryzowanym dystrybutorem na terenie Polski jest firma FHU OPTIMAL-BIS z Rybnika.
Fragmenty nowej ustawy w części dotyczącej butli ze znakiem CE do systemów oddechowych:
Informacja dotycząca badań eksploatacyjnych (odbiorczych i okresowych) butli w aparatach oddechowych i zbiorników gaśnic oraz zbiorników przenośnych w urządzeniach specjalnych lub będących urządzeniem specjalnym.
Zgodnie z § 1 ust. 1 lit. e rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 grudnia 2012 r. w sprawie rodzajów urządzeń technicznych podlegających dozorowi technicznemu (Dz.U. z 2012 r., poz. 1468) dozorowi technicznemu podlegają zbiorniki przenośne, między innymi takie jak:
1. Zbiorniki (butle) będące wyposażeniem aparatów oddechowych,
Badania eksploatacyjne butli w aparatach oddechowych i zbiorników gaśnic oraz zbiorników przenośnych w urządzeniach specjalnych lub będących urządzeniem specjalnym
Formy dozoru technicznego i terminy badań okresowych powyższych zbiorników przenośnych:
1. Zbiorniki (butle) będące wyposażeniem aparatów oddechowych.
1.1. Butle stalowe, aluminiowe i kompozytowe w aparatach oddechowych do użytku lądowego.
Forma dozoru technicznego – dozór pełny.
Badania okresowe – co 5 lat, z tym, że dla butli oznaczonych CE w terminach zgodnych z instrukcją eksploatacji wytwórcy, jeżeli w instrukcji określono inne terminy.
1.2. Butle stalowe, aluminiowe i kompozytowe z wkładką stalową w aparatach do nurkowania.
Forma dozoru technicznego – dozór pełny.
Badania okresowe – co 2 lata, z tym, że dla butli oznaczonych CE w terminach zgodnych z instrukcją eksploatacji wytwórcy, jeżeli w instrukcji określono inne terminy.
1.3. Butle kompozytowe z wkładką aluminiową, niemetaliczną lub bez wkładki w aparatach do nurkowania.
Forma dozoru technicznego – dozór pełny.
Badania okresowe – co 5 lat, z tym, że dla butli oznaczonych CE w terminach zgodnych z instrukcją eksploatacji wytwórcy, jeżeli w instrukcji określono inne terminy.
1.4. Terminy badań butli aparatów oddechowych oparte są na wymaganiach norm:
PN-EN 1968 :2002 „Butle do gazów – Okresowa kontrola i badania stalowych butli do gazów bez szwu”,
PN-EN 1802 :2002 „Butle do gazów – Okresowa kontrola i badania butli do gazów bez szwu ze stopu aluminium,
PN-EN 1803 :2002 „Butle do gazów – Okresowa kontrola i badania butli spawanych do gazów ze stali węglowej”,
PN-EN – ISO 11623 :2002 „Butle do gazów – Okresowa kontrola i badania butli do gazów wykonanych z kompozytów”.
Treść nowej ustawy § 1 ust. 1 lit. e rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 grudnia 2012 r. w całości do wglądu na stronie www.udt.gov.pl
W przypadku kiedy butla posiada oznaczenie UDT możemy ją użytkować do terminu jaki widnieje na naklejce UDT.
Informacja o terminie następnego badania powinna też być naniesiona w sposób trwały na butli, wraz ze znakiem jednostki certyfikującej, która przeprowadziła badania. Data ta powinna być zgodna z datą na naklejce UDT. Do takiego badania powinna być dołączona do wglądu kopia z przeprowadzonego badania, gdzie podana jest pojemność butli, ciśnienie robocze i określony czynnik na jaki butla została dopuszczona np. powietrze, oraz data ważności badania itp.
Podsumowując:
Uczciwy i rzetelny sprzedawca zbiorników ciśnieniowych, który nie przeprowadził formalności związanych z rejestracją i/lub przyjęciem do eksploatacji sprzedawanych przez siebie butli, powinien poinformować kupującego, że sprzedawane przez niego butle nie są dopuszczone do eksploatacji i kupujący musi zgłosić się z zakupioną butlą do UDT.
Jednocześnie sprzedawca, aby zaoszczędzić kupującemu nerwów i bieganiny od UDT do sprzedawcy, powinien już przy sprzedaży wręczyć kupującemu fakturę sprzedaży butli, certyfikat zgodności (może być zbiorczy certyfikat zgodności całej partii butli z wyszczególnionymi numerami fabrycznymi i cechami, wydawany przez producenta) oraz instrukcję użytkowania butli, lub udostępnić je w formie elektronicznej z możliwością wydruku ponieważ dokumenty te są wymagane przez inspektorów UDT podczas badania butli przed cechowaniem i przyjęciem do eksploatacji.
Nabywca nowej butli, która nie posiada cech UDT przyjęcia do eksploatacji, zobowiązany jest przekazać butlę i zlecić jej badanie właściwemu UDT, przed rozpoczęciem eksploatacji butli. Każda butla stanowiąca wyposażenie aparatów oddechowych, powinna być przyjęta do eksploatacji przez właściwą jednostkę UDT i nosić cechę inspektora polskiej jednostki Dozoru Technicznego.
Tekst powstał przy współpracy z firmą DEGAS Sp. Z.o.o. i FHU Optimal-BIS
