Obok Jacquesa Cousteau, urodzony 23 stycznia 1919 roku w Wiedniu Hans Hass, może być uznany za jednego z ojców współczesnego nurkowania. Jego badania były absolutnie nowatorskie, jak na czasy w których je prowadził.
Rok 1937. Wakacje spędzone w północnej Francji zrobiły z Hassa pasjonata podwodnych polowań i obudziły w nim chęć przeżywania przygód. Swoją pierwszą wyprawę do Jugosławii, odbył w wieku 19 lat, co zaowocowało porzuceniem prawa na rzecz zoologii. To właśnie w Jugosławii młody Hans rozstał się z harpunem, który zamienił na podwodny aparat. Pozował mu jego amerykański przyjaciel William Beebe. Hass skonstruował “hełm otwarty” z pompą napowietrzającą, która pozwalała mu spędzać więcej czasu pod wodą. Niestety ograniczała go dość mocno, jeśli chodzi o zasięg penetracji. Komfort pod wodą był mniejszy, ponieważ kask był tak ciężki, że dociskał go do podłoża, przez co poruszał się bardzo wolno. Mimo wad które miał ten kask nurkowy, naukowiec spędził wiele godzin pod wodą, niejednokrotnie wisząc na pionowych urwiskach niczym pająk.
Na kolejną wyprawę wyruszył w 1939 roku. Towarzyszyła mu dwójka przyjaciół – Alfred von Wurzian i Jörg Böhler. To właśnie na Karaibach, podczas łowienia w masce, płetwach i z harpunem, po raz pierwszy zetknął się z rekinami, rozdrażnionymi ludzką obecnością. Przyjaciele nie tylko polowali i robili zdjęcia. Podczas licznych nurkowań młody Hans nakręcił swój pierwszy film – “Tropiąc w Morzu”. Nagły wybuch II WŚ przedłużył ich wyprawę do 9 miesięcy. Do Wiednia wracali przez Stany Zjednoczone, Chiny i Rosję.
Wśród raf koralowych Morza Karaibskiego, zdał sobie sprawę, że w oceanie czuje sie jak “ryba w wodzie”. Uświadomił sobie, że najlepsze efekty osiągnie pracując na “miejscu” a nie obserwując życie w sztucznych zbiornikach wodnych.
Marzył, aby wybrać się na wyprawę, która zabierze go na szerokie morza południowej półkuli, gdzie chciał badać nieznane zwierzęta i rośliny. Aby marzenia można było zrealizować potrzebował dużego statku, porządnie zaopatrzonego w sprzęt, oraz dobrą ekipę badawczą. A do tego potrzebne były pieniądze. Pod koniec 1941 roku wydał ksiażkę “Unter Korallen und Haien” [„Diving to Adventure”]. Po sukcesie pierwszej pozycji napisał wiele artykułów i książek, a także dawał wiele wykladów, z których dochody miały pozwolić na spełnienie jego marzenia. Jednocześnie chciał pokazać, że, jak twierdzono, rekiny nie były krwiożerczymi istotami i że nie są żadną przeszkodą dla pracowników naukowych, pracujących w głębinach oceanów.
W 1942r. Hass zaplanował inną wyprawę, której celem z powodu panującej w Europie wojny okazało się być Morze Egejskie. Podczas tej wyprawy planował połączyć ogromną mobilność dostarczoną przez płetwy i samodzielny aparat tlenowy. Hermann Stelzner, techniczny kierownik z Dräger Company w Lubece, i Hans razem zbudowali “Dräger-Gegenlunge”, rebreather tlenowy, wyposażony w worek tlenowy i zawór tlenu. Ciągły regulator przepływu zamontowany w Gegenlunge został zastąpiony przez prosty zawór przyciskowy, pozwalający nurkowi ręcznie dodawać tlen do worka oddychającego w zależności od jego zużycia i kontrolować jego wyporność. Dotychczas używane okulary zostały zastapione maską obejmujacą oczy i nos. Nie były to techniczne innowacje, jednak zmieniły sposób poruszania sie nurków pod wodą. Wcześniej “chodzili” oni po ziemi, a zmiany pozwoliły poruszać się im niczym ssaki. Fakt ten udokumentowano podczas kręcenia firmu „Menschen unter Haien” [„Man Amongst Sharks”].
Maksymalną głębokością ustaloną przez Stelznera było 60 metrów, co wystarczało w zupelności, ponieważ większość badań była prowadzona znacznie płycej. Z resztą nurkowanie na płyciznach dawało lepsze efekty, jeśli chodzi o światło do zdjęć i filmów. Dodatkowym atutem nowego sprzętu, okazała sie zmiana czystego tlenu na inne mieszanki gazów, które zwiększyły głębokość maksymalną.
Podczas prac na Morzu Egejskim, zostały po raz piewszy przeprowadzone badania morskie na dużą skalę. Nowy sprzęt nurkowy umożliwił badaczom penetracje podwodnych jaskiń, czego efektem było opisanie drobnoustroju “Reteporiden”, który okazał sie kamieniem milowym w biologii morza. Był to pierwszy projekt, przy którym zostały użyte rebreather’y.
Połączenie samodzielnego aparatu oddechowego i płetw otworzyło nową drogę naukowcom, jednak ze względu na ryzyko niesione przez oddychanie czystym tlenem, nie było to stosowane powszechnie. W połowie wieku tlenowe rebreather’y zastąpione zostały przez aparaty korzystające tylko ze sprężonego powietrza. Dzisiaj natomiast dzięki mieszankom tlenowym typu Nitrox, Trymix czy Heliox ten sprzęt stał sie popularny, jednak wciąż jest bardzo drogi.
W końcu w 1943 roku Hassowi udało sie uzbierać wystarczającą ilość pieniędzy, by zakupić jednostkę badawczą o nazwie SEA DEVIL, którą krótko po zakupie zarekwirowały wojska rosyjskie. Lecz Hass nie poddał się. W 1951 r. w Liechtensteinie założył Międzynarodowy Instytut Badań Podwodnych [International Institute for Submarine Research (IISF)]. Wkrótce po tym zebrał wokół siebie grupę naukowców, z którymi wyruszył w celu zbadania różnych raf koralowych. W 1953/54 na statku, “Xarifa” przepłynął Atlantyk i Morze Karaibskie oraz Wyspy Galapagos na Pacyfiku, a na przełomie lat 1957/58 popłynął przez Morze Czerwone i Ocean Indyjski na Nikobary i wreszcie do Singapuru. Wyprawy te dostarczyły wielu sensacyjnych rezultatów, np. pierwsze spotkanie człowieka z kaszalotem! Na Oceanie Indyjskim Hans dokonał odkrycia, które obaliło wcześniejszą teorię Karola Darwina, na temat powstawania atoli koralowych na Malediwach.
Przez 25 lat podwodnych przygód Hass stale udoskonalał swój sprzęt techniczny. Wymyślił podwodny instrument emitujący fale elektryczne, którego celem było wabienie rekinów. W 1950 roku wyprodukował pierwszy podwodny model lampy błyskowej “Hans Hass Rolleimarin”.
Światową sławę zyskał dzięki książkom i filmom, które najpierw puszczane były w kinach, a później w telewizji, co znacznie spopularyzowalo nurkowanie swobodne. W 1951 roku film “Abenteuer im Roten Meer” [„Przygoda na Morzu Czerwonym”] otrzymał pierwszą nagrodę w kategorii filmów dokumentalnych na biennale w Wenecji. Jego bohaterką była piekna żona Hassa – Lotte. W 1959 roku Hass otrzymał Oscara za podwodne zdjęcia.
W 1961 roku zoolog napisał książkę “Ins Expedition Unbekannte” [„Wyprawa w nieznane”], w której podsumował swoje przeżycia. Jego badania zapisały się w sporym rozdziale historii nurkowania, czyniąc Hansa Hassa pionierem w dziedzinie obserwacji podwodnego życia.
